الگوی توسعه سواد بدنی جوانان: مطالعه‌ای براساس چالش‌ها و فرصت‌های شهر خرم‌آباد

محمدی, مجید; علیکرمی, حشمت; کریمی, زهرا

doi:10.22089/res.2025.17854.2628

الگوی توسعه سواد بدنی جوانان: مطالعه‌ای براساس چالش‌ها و فرصت‌های شهر خرم‌آباد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجید محمدی ¹

حشمت علیکرمی ²

زهرا کریمی ³

¹ استادیار، گروه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

² دکترای فیزیولوژی ورزشی، گروه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران.

³ دکترای مدیریت ورزشی، گروه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشکده تربیت‌بدنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22089/res.2025.17854.2628

چکیده

با وجود اینکه مفهوم سواد بدنی به‌تازگی در سطح جهانی مطرح‌ شده و گسترش‌ یافته است، تعاریف و ساختارهای ارائه‌شده در منابع مختلف از تنوع و تفاوت‌های چشمگیری برخوردار است.نبود چارچوب جامع و شفاف برای سواد بدنی می‌تواند درک و مشارکت افراد در فعالیت‌های بدنی را به ‌طور درخور‌توجهی تحت‌تأثیر قرار دهد. در همین راستا هدف پژوهش حاضر، تدوین الگوی توسعه سواد بدنی در جوانان شهر خرم‌آباد براساس چالش‌ها و فرصت‌ها بود. پژوهش حاضر به روش کیفی و با رویکرد نظریه داده‌بنیاد انجام ‌شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های عمیق نیمه ساختاریافته با 25 نفر از اساتید و دبیران خبره آشنا به حوزه سواد بدنی در خرم‌آباد جمع‌آوری و با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA ویرایش 2020 تحلیل شدند. نمونه‌گیری به روش در دسترس انجام و اشباع نظری در مصاحبه شانزدهم حاصل شد. تحلیل داده‌ها منجر به شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه سواد بدنی در پنج دسته اصلی شامل: 1. عوامل علّی (کمبود انگیزش و آگاهی، محدودیت‌های اقتصادی و زندگی مدرن)، 2. عوامل زمینه‌ای (فقدان زیرساخت‌ها و دسترسی، موانع آموزشی، اجتماعی، مالی و نبود کارایی)، 3. عوامل مداخله‌ای (محیط اجتماعی و فرهنگی ایده‌آل، منابع انسانی متخصص، برنامه‌های مشارکتی و بودجه‌ای)، 4. راهبردها (آگاهی‌بخشی و فرهنگ‌سازی، نیروی انسانی متخصص، استفاده از فناوری، فراهم کردن زیرساخت‌ها و دسترسی، توسعه سیاست‌های حمایتی و مشارکت) و 5. پیامدها (جسمانی، روحی- روانی، اجتماعی، تحصیلی- شغلی) شد. این مطالعه با ارائه الگویی جامع از عوامل مؤثر بر سواد بدنی، راهنمایی برای متخصصان، محققان و سیاست‌گذاران است تا از طریق طراحی برنامه‌های آموزشی و سیاست‌گذاری‌های محلی، سواد بدنی را در جامعه بهبود بخشند.

کلیدواژه‌ها

سواد بدنی

جوانان

شهر خرم‌آباد

راهبردهای توسعه

نظریه داده‌بنیاد

موضوعات

سواد حرکتی و ورزشی

1. Anico, S., Wilson, L., Eyre, E, Smith, E. (2023). 'The effectiveness of school-based run/walk programmes to develop physical literacy and physical activity components in primary school children: A systematic review', Journal of Sports Sciences. (In Press). https://doi.org/10.1080/02640414.2023.2174720.

2. Bellows, L. L., Johnson, S. L., Davies, P. L., Anderson, J., Gavin, W. J., & Boles, R. E. (2013). The Colorado LEAP study: Rationale and design of a study to assess the short-term longitudinal effectiveness of a preschool nutrition and physical activity program. BMC Public Health, 13 (11), 46-52. https://doi.org/ 10.1186/1471-2458-13-1146.

3. Barnett, L. M., Mazzoli, E., Hawkins, M., Lander, N., Lubans, D. R., Caldwell, S., & Salmon, J. (2022). Development of a self-report scale to assess children’s perceived physical literacy. Physical Education and Sport Pedagogy, 27 (1), 91-116. https://doi.org/ 10.1080/17408989.2020.1849596.

4. Cornish, K., Fox, G., Fyfe, T., Koopmans, E., Pousette, A., & Pelletier, C. A. (2020). Understanding physical literacy in the context of health: a rapid scoping review. BMC Public Health, 20(1), 1-19. https://doi.org/ 10.1186/s12889-020-09583-8.

5. Choi, S. M., Sum, R. K., Leung, E., & Ng, K. (2018). Relationship between perceived physical literacy and physical activity levels among Hong Kong adolescents. PLoS One, 13(8),20-26. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0203105.

6. Durden-Myers, E. J., & Whitehead, M. E. (2018). Operationalizing physical literacy: Special issue editorial. Journal of Teaching in Physical Education, 37(3),234-236. https://doi.org/10.1123/jtpe.2018-0130.

7. Edwards, L. C., Bryant, A. S., Keegan. R. J., Morgan, K., & Jones, A. M. (2017). Definitions, foundations and associations of physical literacy: A systematic review. Sports Medicine, 47(1), 113-126. https://doi.org/10.1007/s40279-016-0560-7.

8. Farrey, T., & Isard, R. (2015). Physical literacy in the United States: A Model, Strategic Plan, and Call to Action. Washington, DC: The Aspen Institute.

9. International Physical Literacy Association. (2017). About us. Retrieved from, https://www.physical-literacy.org.uk.

10. Keegan, R. J., Barnett, L. M., Dudley, D. A., Telford, R. D., Lubans, D. R., Bryant, A. S., & Evans, J. R. (2019). Defining physical literacy for application in Australia: A modified Delphi method. Journal of Teaching in Physical Education, 38(2), 105-118. https://doi.org/10.1123/jtpe.2018-0264.

11. Lee, J., Zhang, T., Chu, T. L. A., Zhang, X., Weiller-Abels, K. H., & Keller J. (2019). Comprehensive School Physical Activity Program and physical literacy: Exploring preservice elementary classroom teachers’ perspectives. Advances in Physical Education, 9(04), 314-320. https://doi.org/10.4236/ape.2019.94022.

12. Mohammadi, M., Elahipanah, E., & Amani-Shalamzar, S. (2023). The role of the cultural environment in the development of physical literacy and physical activity of Iranian children. BMC Pediatrics. https://doi.org/10.1186/s12887-023-04297-3.

13. Mohammadzadeh, M., Sheikh, M., Homenian, D., & Bagherzadeh, F. (2021). Presenting a conceptual model for the development of physical literacy in Iran: theoretical application of foundation data. Quarterly Journal of Educational Sports, 9(25), 195-220. https://doi.org/10.22089/res.2021.9268.1933. [In Persian].

14. Martins, J., Onofre, M., Mota, J., Murphy, C., Repond, R. M., Vost, H., & Dudley, D. (2021). International approaches to the definition, philosophical tenets, and core elements of physical literacy: A scoping review. Prospects, 50(1), 13-30. https://doi.org/10.1007/s11125-020-09466-1.

15. MirAli, M., Bahram, A., & Ghadiri, F. (2019). Modeling the physical literacy theory in ten-year old female students in ahvaz educational district one. Sport Psychology Studies, 28(1), 1-12. https://doi.org/10.22089/spsyj.2019.2516.1268. [In Persian].

16. Physical and Health Education Canada. (2010). What is the relationship between physical education and physical literacy? Retrieved from www.phecanada.ca.

17. Shortt, C. A., Webster, C. A., Keegan, R. J., Egan, C. A., & Brian, A. S. (2019). Operationally conceptualizing physical literacy: Results of a Delphi study. Journal of Teaching in Physical Education, 38(2), 91-104. https://doi.org/10.1123/jtpe.2018-0202.

18. Simpson, A., Rosenberg, M., Ward, B., Thornton, A. L., Derbyshire, A., & Jackson, B. (2022). Primary school teacher outcomes from online professional development for physical literacy: A randomized controlled trial. Psychology of Sport and Exercise, 61(2),102-199. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2022.102199.

19. Strauss A., & Corbin J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Newbury Park, CA: Sage.

20. Valadi, S., & Hamidi, M. (2020). Studying the level of physical literacy of students aged 8 to 12 years. Research on Educational Sport, 8(20), 205-226. https://dx.doi.org/10.22089/res.2018.5090.1388. [In Persian].

21. Warburton, D. E., Nicol, C. W., & Bredin, S.S. (2006). Health benefits of physical activity: The evidence. Canadian Medical Association Journal, 174(6), 801-809. https://doi.org/10.1503/cmaj.051351.

22. Whitehea, M. (2010). Physical literacy: Throughout the lifecourse. London: Routledge.

23. Whitehead, M. (2019). Definition of physical literacy: Developments and issues Physical Literacy across the World. London: Routledge.